Buôn AKô Đhông hay còn được những người khách thăm quan biết đến với tên gọi là Buôn Cô Thôn của bản làng Ma Rin. Đây là một buôn làng của người dân tộc Ê Đê, nằm cách trung tâm thành phố Buôn Mê Thuột khoảng chừng hơn 2km về hướng Bắc, tỉnh Đắk Lắk.

Cái tên AKô Đhông có ý nghĩa gì?

Chắc hẳn bất cứ ai đã từng đặt chân ghé đến thăm thành phố Buôn Mê Thuột chắc chắn đều không thể quên được cảnh sắc tuyệt vời ở đây. Đó là những vùng cao nguyên lộng gió với những rừng cây cao su bạt ngàn, rộng lớn, những đồi cà phê lớn nhỏ xanh mướt và những con người thân thiện, mến khách tạo ra một khung cảnh vô cùng tuyệt mĩ làm say lòng, ấm lòng những người Lữ khách tới đây. Bên cạnh đó là những bản trường ca hào hùng, bất hủ hay là không gian văn hóa cồng chiêng vô cùng độc đáo, đặc sắc của người dân tộc Ê Đê sinh sống ở đây.

Bên cạnh đó, "mảnh đất cà phê" Buôn Mê Thuột còn nổi tiếng hơn khi khi có nhiều những di tích lịch sử, những danh lam thắng cảnh mang đậm nét văn hóa truyền thống lâu đời, đặc trưng của người dân bản địa như Buôn Cô Thôn (Buôn AKô Đhông). Vậy trong tiếng của người dân tộc Ê Đê thì buôn AKô Đhông có nghĩa là gì? “AKô” tiếng Ê Đê có nghĩa là đầu nguồn, còn “Đhông” có nghĩa là suối.

Buôn AKô Đhông dịch ra thì cũng có nghĩa là lũng đầu nguồn của con suối Ea Nuôl (là một trong những dòng suối lớn, có nước quanh năm ở Đắk Lắk). Buôn AKô Đhông được xem là buôn giàu mạnh nhất Tây Nguyên và "buôn đẹp nhất thành phố Buôn Ma Thuột" cũng như là "buôn duy nhất hiện giờ còn giữ được dáng dấp, nét độc đáo của một buôn làng người Êđê", tuy nhiên không gian kiến trúc cổ truyền đang dần dần bị phá vỡ. Buôn AKô Đhông còn được biết đến với một cái tên nữa là “Buôn Nhà Ngói”. Buôn AKô Đhông chắc chắn là một trong những điểm đến mà bạn không thể bỏ qua trong các chuyến đi khám phá Ban Mê của khách thăm quan. Nơi đây cũng được đánh giá là một hình mẫu của nhà dài truyền thống của người dân tộc Ê Đê với phong cảnh bốn bề vô cùng tuyệt vời.

Buôn Cô Thôn ở đâu?

Buôn Cô Thôn nằm ở tận cuối đường Trần Nhật Duật, cách trung tâm Thành phố Buôn Mê Thuột khoảng chừng hơn 2km về hướng phía Bắc. Người Kinh đọc lái sang Buôn Cô Thôn để thuận tiện cho việc gọi tên nhưng thật ra tên gọi gốc của buôn làng này là buôn AKô Đhông. Lý do có tên gọi như vật là bởi vì nơi đây là điểm đầu nguồn của nhiều con suối lớn như Như Ea Giang, Ea Dung, Ea Ding, Ea Pủi, Thun M'nung, và đặc biệt có cả con suối lớn nhất ở Thành phố Buôn Ma Thuột chính là suối Ea Nuôl.

Ngày nay, với sự đầu tư xây dựng "mạnh tay" của chính quyền địa phương thì Buôn Cô Thôn đang ngày càng phát triển mạnh mẽ về vấn đề hành trình. Tuy vẫn giữ được cho riêng mình vẻ đẹp nguyên sơ, hoang sơ, tự nhiên vốn có, thấm đượm bản sắc tinh hoa dân tộc truyền thống nhưng vẫn bắt kịp với nhịp sống hiện đại ngày nay. Chính sự hòa quyện giữa những nét vừa hiện đại lại vừa truyền thống này đã khiến cho Buôn AKô Đhông luôn thu hút được đông đảo khách thập phương đến đây.

Có gì đặc sắc ở Buôn Cô Thôn?

trải nghiệm Buôn Cô Thôn, bạn sẽ có cảm giác được tận hưởng những điều bình yên nhất từ không gian yên bình, êm đềm đến cảnh sắc nhẹ nhàng, tuyệt mĩ. Bạn sẽ có cơ hội để tìm hiểu cũng như hòa mình vào nhịp sống, sinh hoạt truyền thống độc đáo hàng ngày của người dân tộc Ê Đê. Điều ấn tượng nhất ở đây chính là hình ảnh những ngôi nhà dài cổ -  đặc trưng về kiến trúc nhà ở của người Tây Nguyên, được xây dựng bằng các vật liệu sẵn có từ thiên nhiên nên nó mang nét kiến trúc vô cùng độc đáo.

Trong buôn này, có đến 30 ngôi nhà dài xếp lần lượt men theo con đường chính khang trang, sạch sẽ. Nhà dài là một biểu tượng văn hóa đặc trưng của người Ê Đê. Và đây cũng chính là nơi sinh sống của những gia đình có nhiều thế hệ cũng như sống theo chế độ mẫu hệ. Mỗi lần, gia đình có con gái đi lấy chồng, ngôi nhà này sẽ được cơi nới thêm ra về chiều dài.

Nhà dài là những ngôi nhà có hình dáng dài của một con thuyền, cửa chính nằm ở phía bên trái nhà, cửa sổ đón nắng mở ra ở phía bên hông, bên trong nhà có trần gỗ hình vòm giống hình mui thuyền. Thiết kế của nhà dài ở Buôn Cô Thôn được chia làm hai phần rõ rệt: nửa phía trước gọi là “Gah” – nơi tiếp khách, là không gian sinh hoạt chung của gia đình, là nơi để chứa các vật dụng như: ghế chủ, ghế khách, bếp chủ, ghế dài Kpan (là chiếc ghế độc lập được đẽo từ nguyên một cây gỗ, dài từ 5m đến 15m, rộng khoảng 70 đến 90cm, với độ dày khoảng chừng 8cm, hơi cong ở hai đầu tạo dáng vẻ vừa mềm mại vừa vững chắc mạnh mẽ. Để làm ra được một chiếc Kpan, đòi hỏi sức mạnh tập thể rất lớn, phải làm trong thời gian 7 ngày, 11 ngày hoặc 13 ngày), cồng chiêng. Nửa phía sau được gọi là “Ôk” là chỗ ở của các đôi vợ chồng và đặt bếp nấu ăn chung cho tất cả mọi người trong gia đình.

Khi đi dạo xung quanh buôn làng, bạn sẽ bắt gặp những ngôi nhà dài với tuổi đời lên đến vài chục năm, thậm chí có những ngôi nhà lên đến hàng trăm năm tuổi. Điểm đặc biệt của những ngôi nhà dài này chính là chiếc cầu thang lên xuống, những loại nhạc cụ truyền thống, khung dệt, các bức tượng, đồ chạm khắc tinh xảo được truyền từ đời này sang đời khác.

Chắc chắn sẽ không thể không kể đến văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được người dân ở Buôn Cô Thôn hết sức trân trọng, giữ gìn và phát huy chúng. Đối với người dân tộc Ê Đê, cồng chiêng chính là một vật thiêng liêng, là tâm linh, là cội nguồn của mình. Các lễ hội tại buôn được già làng tổ chức thường xuyên bên bếp lửa rực hồng thể hiện sự ấm cúng, luôn yêu thương, quý trọng nhau của dân làng. Mọi người tại đây cùng nhau ngân nga những lời ca điệu nhạc hùng dũng nơi núi rừng và đắm mình trong điệu múa truyền thống đặc sắc, đẹp mắt dưới mái nhà dài chung của buôn làng.

Tới đây, chắc chắn khách thăm quan sẽ có cảm giác thoải mái như ở nhà mình, được tận mắt chiêm ngưỡng nghệ thuật dệt thủ công các mặt hàng thổ cẩm được dệt bằng chính tay của những người dân bản địa. Tại đây, Lữ khách cũng có thể tự tay lựa chọn món đồ mình yêu thích và mua những sản phẩm ấy cũng như được tự tay thử làm những món đồ xinh xắn này.

Chạy dọc theo con đường chính này là những rẫy cà phê bao la, bát ngát , những bụi hoa dại mọc che kín lối đi và khi đến cuối thôn, bạn sẽ bắt gặp một thung lũng nhỏ với một quán cà phê nhỏ nhắn, xinh đẹp, được trang trí bằng nhiều món đồ lưu niệm bằng thổ cẩm rất thu hút khách thăm quan tới đây. Quán cà phê này nằm lọt thỏm giữa không gian bao la, bát ngát màu xanh mướt của cây cối, của hồ nước trong xanh, mát lành và đầy thơ mộng.

Quán này bao gồm những căn chòi nhỏ, được lợp mái tranh dựng ở sát mép ao, xung quanh các căn chòi này là những lối đi đầy sỏi đá và mọc đầy hoa cúc dại. Tại đây, khách thăm quan có thể nghe thấy tiếng chim hót líu lo ở trong những lùm cây xanh. Ngồi trong quán cà phê ở buôn Cô Thôn mà Lữ khách cứ ngỡ như mình đang lạc vào một khu rừng tuyệt vời nào đó, không hề giống ở bất cứ nơi nào. Đây cũng là điểm đặc biệt làm nên sự riêng biệt ở Buôn Cô Thôn khiến nhiều khách thăm quan muốn ghé thăm nơi này.

Buôn Cô Thôn hiện nay đang là một địa điểm khám phá ở Buôn Mê Thuột đầy hấp dẫn, độc đáo vùng Tây Nguyên. Khi đến đây, Lữ khách chắc chắn sẽ cảm nhận được những nét độc đáo pha lẫn với sự truyền thống pha và sự hiện đại của vùng đất Tây Nguyên nói chung và của buôn làng người Ê Đê nói riêng. Buôn AKô Đhông chắc chắn sẽ là một điểm đến vô cùng thú vị dành cho khách thăm quan trong và ngoài nước.